انواع ورق فولادی ؛ ورق فولادی چیست
دسترسی سریع به محتوای مقاله
انواع ورق فولادی یکی از پرکاربردترین مقاطعی هستند که به طور مستقیم و غیرمستقیم در صنایع گوناگون کاربرد دارند. برای اینکه بتوان از فولاد در بخش‌های گوناگون و صنایع مختلف استفاده کرد، یکی از کارها این است که ابتدا آن را به شکل انواع ورق فولادی در آورد. در نهایت از ورقها برای تولید وسایل و تجهیزات ثانویه استفاده خواهد شد. البته باید توجه داشت که ورقهای فولادی خود انواع بسیار متنوعی دارند و هر کدام از این ورقها برای برخی مصارف مناسبترند.
ورقهای فولادی از نظر نوع و روش تولید، مواد اولیه استفاده شده در تولیدشان، خاصیت‌ها و قابلیت‌هایی که دارند و هم چنین استانداردهایی که بر اساس آنها ساخته شده‌اند، به چندین نمونه مختلف تقسیم می شوند. بنابراین، برای استفاده صحیح از ورق مناسب برای یک مصرف خاص، ابتدا باید آشنایی خوبی با انواع ورقهای فولادی و ویژگیهای آنها داشته باشید. ما در این جا قصد داریم به طور مفصل این موارد را برای شما بیان کنیم.
روش های ساخت انواع ورق فولادی
در حال حاضر، مهمترین و رایج‌ترین روشی که برای ساخت انواع ورق های فلزی مورد استفاده قرار میگیرد، روش نورد نام دارد. در این روش ابتدا فولاد به صورت قالب‌هایی آماده درآمده که در اصطلاح رایج این صنعت به آنها شمش‌های فولادی می گویند.
در ادامه این شمش‌ها وارد فرآیند نورد می‌شوند و ورقهای فولادی را تشکیل میدهند. در فرآیند نورد، شمش‌های فولادی از بین غلتک‌های عبور داده می شوند که این اقدام باعث کاهش یافتن ارتفاع و افزایش عرض آنها میشود. این عمل چندین بار تکرار شده و در هر مرحله تعداد غلتک‌ها بیش‌تر و فاصله آنها کم‌تر میشود. در نهایت، این فرآیند منجر به تولید ورقهای فولادی خواهد شد.
تولید انواع ورق فولادی نورد سرد
ورقهایی که از فرآیند نورد سرد تولید می‌شوند، به طور معمول دارای کیفیت سطحی مناسبی هستند؛ یعنی از سطحی براق و البته صیقلی برخوردارند. به دلیل همین ویژگی مهم‌شان، در بسیاری از مصارف که شکل ظاهری اهمیت دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. ورقهای تولید شده در فرآیندنورد سرد می‌توانند به صورت مستقیم مورد استفاده قرار گرفته یا بعد از اعمال تغییراتی، به تجهیزات دیگری تبدیل شوند.
تولید انواع ورق فولادی نورد گرم
همان طور که از نام آنها هم می‌توان فهمید، این ورقها با استفاده از فرآیند نورد در دماهای بالای 1000 درجه تولید می‌شوند. دمای بالا باعث نرم شدن فولاد گردیده و در نتیجه انجام فرآیند نورد را بسیار آسان‌تر می‌کند. اما از طرف دیگر، به دلیل گرمای بالا و تغییر شکل ساختاری فولاد، هم امکان قرار گرفتن زغال و سایر ذرات و هم امکان ایجاد ناهمواری‌هایی بر روی سطح این ورقها وجود دارد. بنابراین، ورقهای فولادی نورد گرم از سطح ظاهری صاف و صیقلی برخوردار نیستند.
انواع ورق فولادی
ورق سیاه ؛ یکی از مهم ترین انواع ورق های فلزی
ورق سیاه یکی از پرکاربردترین انواع ورق فولادی است که هم به طور مستقیم مورد استفاده قرار میگیرد و هم به صورت تبدیل به تجهیزات دیگر، از آن استفاده میشود. این ورق با استفاده از فرآیند نورد گرم تولید میشود. با توجه به این که ورقهای سیاه در طول فرایند نورد گرم حرارت زیادی را تحمل می‌کنند، سطحی مات دارند؛ به همین دلیل به ورقهای تولیدی در نورد گرم، ورق سیاه هم گفته میشود.
این ورقها البته سطح ظاهری مناسبی هم ندارند و به طور معمول صاف و صیقلی نیستند؛ بنابراین بیش‌تر در مواردی استفاده می‌شوند که شکل ظاهری از اهمیت زیادی برخوردار نیست. در مقاله ورق سیاه چیست، با پرکاربردترین ورق فولادی آشنا شوید.
کاربردهای ورق سیاه
از مهمترین و مشهورترین کاربردهای ورق سیاه می‌توان به ساختمان سازی و در کل صنعت سازندگی اشاره نمود. این ورقها به صورت مستقیم یا بعد از تبدیل به مصالح ساختمانی مانند تیرآهن، نبشی و ناودانی در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما کاربردهایی دیگری هم برای ورق سیاه وجود دارد که عبارتند از:
- استفاده در صنایع کشتی سازی
- ساخت بدنه و استحکامات داخلو خودروها
- ساخته انواع لوله و پروفیل
- تولید تانکرهای گوناگون
استانداردهای ورق سیاه
این ورقها در استانداردهای مختلفی تولید شده و کاربردهای گوناگونی دارند. در این جا تعدادی از رایج‌ترین استانداردها و کاربردشان را بیان خواهیم کرد.
- SPHT4 , SPHT3 , SPHT2 , SPHT1 : مصارف صنعتی و نیاز به سختی بالا
- ST37 : مصارف ساختمانی
- A285-GRC , A596-GR : استفاده در ساخت مخازن و لوله‌های تحت فشار
- DD11 , DD12 , DD13 , STW22: ساخت کشتی و ماشین آلات سنگین
برای مشاهدهه قیمت ورق سیاه فولاد مبارکه کلیک کنید.
ورق گالوانیزه
یکی دیگر از انواع ورق فولادی که کاربرد زیادی هم در صنایع مختلف دارد، ورق گالوانیزه است. برای ساخت این ورق از ورقهای روغنی به عنوان پایه استفاده میشود. البته در حال حاضر ورقهای فولادی ضدزنگ هم تولید می‌شوند، اما قیمت تمام شده بالایی دارند.
مزیت ورقهای گالوانیزه این است که ویژگی ضد زنگ بودن را با قیمت مناسب دارا هستند. بنابراین برای بسیاری از مصارف که هم نیاز به این خاصیت وجود داشته و هم صرفه اقتصادی مهم است، از ورق گالوانیزه استفاده میشود. البته این ورقها مزیت دیگری هم دارند و آن قابلیت ترمیم آنها در صورت خراب شدن یا آسب دیدن لایه رویی‌شان است. در صورتی که اگر ورقهای فولادی ضد زنگ دچار آسیب شوند، این آسیب به خود ورق وارد خواهد شد.
کاربردهای ورق گالوانیزه
این ورقها کاربردهای فراوانی داشته و نسبت به سایر ورقها کاربردشان مشهودتر است. بنابراین، افراد شناخت بیش‌تری از آنها نسبت به سایر انواع ورقهای فولادی دارند. تعدادی از مهمترین کاربردهای ورق گالوانیزه عبارتند از:
- استفاده برای تولید تانکرهای آب
- ساخت کابینت‌های آشپزخانه
- ساخت سقف سوله‌های گوناگون
- راویزهای ساختمانی و مصالح این چنینی دیگر
- صنعت خودروسازی
- تولید لوله‌های انتقال آب
استانداردهای ورق گالوانیزه
از آن جایی که ورق گالوانیزه از قرار دادن یک پوشش روی بر سطح ورقهای روغنی تولید میشود، استانداردهای آن نیز مطابق با استاندارد ورق روغنی است که در تولید آن استفاده شده است. با توجه به کاربرد و مورد مصرف، امکان دارد ورقهای روغنی با استانداردهای مختلف را به ورق گالوانیزه تبدیل کنند. استانداردهای ورق روغنی را هم در قسمت‌های قبل بیان کرده‌ایم. ورق گالوانیزه فولاد مبارکه یکی از محصولاتی است که مطابق بهترین استانداردها تولید می شود.
کارخانه های تولیدکننده ورق گالوانیزه
بهترین کارخانه های تولید کننده ورق گالوانیزه در ایران عبارت اند از:
- ورق گالوانیزه فولاد مبارکه
- ورق گالوانیزه تاراز
- ورق گالوانیزه شهرکرد
- ورق گالوانیزه هفت الماس
- ورق گالوانیزه کاشان
ورق رنگی
ورقهای رنگی از اعمال فرآیندهایی بر روی ورق گالوانیزه تولید می‌شوند. در واقع این ورقها هم نمونه دیگری از انواع ورق فولادی هستند که پایه اصلی آن ها ورق روغنی یا تولید شده در نورد سرد است. برای تولید ورق رنگی اقدام به رنگ‌آمیزی ورقهای گالوانیزه می‌کنند.
البته فرآیند رنگ شدن ورقها به صورت الکترواستاتیک انجام میگیرد و با ان چیزی که عموم به عنوان رنگ زدن در ذهن دارند، متفاوت است. برای این کار ابتدا ورق گالوانیزه را به طور کامل پاکسازی می‌کنند تا چربی یا ذرات مزاحم بر روی سطح ان قرار نداشته باشد. در ادامه هم آن را از میان غلتک‌هایی عبور میدهند تا سطحی کاملا صیقلی ایجاد شود
کاربردهای ورق رنگی
از این نوع ورقها بیش‌تر برای مصارفی استفاده میشود که هم شکل ظاهری مهم است و هم خاصیت ضد رطوبت و ضد زنگ بودن اهمیت دارد. تعدادی از مهمترین کاربردهای ورق رنگی عبارتند از:
- استفاده در نماهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها
- برای تولید بخشی از اجزای اتومبیل‌ها
- استفاده در ساخت لوازم خانگی
- لوازم آشپزخانه
استانداردهای ورق رنگی
این ورقها نیز چون خود از ورق های گالوانیزه تولید می‌شوند، شرایطی مشابه با آنها دارند. یعنی استانداردشان بسته به استاندارد ورق روغنی دارد که به عنوان پایه در ساخت آنها استفاده گردیده است. با انواع ورق رنگی در این صفحه آشنا شوید.
ورق روغنی
این نوع از ورقهای فولادی در فرآیند نورد سرد تولید می‌شوند. ورقهای روغنی به دلیل این که در طول فرآیند تولید با حرارت سر و کار ندارند، سطحی بسیار براق و صیقلی دارند. به همین دلیل از این ورقها برای آن دسته از مصارفی استفاده میشود که شکل ظاهری هم از اهمیت بالایی برخوردار است.
با توجه به این که ورق روغنی بدون استفاده از حرارت تولید میشود، ماده اولیه آن فولادی شکل پذیر و مقاوم در برابر شکنندگی است. این ورقها در ضخامت‌های گوناگونی تولید می‌شوند؛ اما به طور معمول امکان ساخت آنها با ضخامتی کم‌تر از ورقهای سیاه امکان پذیر است. با انواع ورق روغنی در این لینک آشنا شوید.
کاربردهای ورق روغنی
مهمترین کاربردهای ورقهای روغنی عبارتند از:
- استفاده در ساخت و تولید لوازم خانگی به دلیل شکل ظاهری و کیفیت مناسب
- تولید لوله‌ها و اتصالات
- ساخت بخش‌هایی از بدنه خودروها
- تولید ورقهای گالوانیزه
استانداردهای ورق روغنی
ورقهای روغنی در استانداردهای پایین تولید می‌شوند که هر کدام با توجه به ویژگیها، در مصارف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- ST 12 : ورقهای روغنی معمولی
- ST 13 : ورقهای روغنی نیمه کششی
- ST 14: ورقهای روغنی با کشش بالا یا ورقهای فوق کششی
ورق اسید شویی
این ورقها در واقع همان ورق سیاه هستند که در یک فرآیند مجزا با اسید شست و شو داده می‌شوند. همان طور که گفتیم، ورقهای سیاه به دلیل وجود حرارت بالا در هنگام تولید، سطحی صاف و مناسب نداشته و ناهمواری‌هایی بر روی آنها وجود دارد. علاوه بر این، در انتهای فرآیند ورقهای نورد گرم، جهت سرد کردن ورقها بر روی آن ها آب می‌ریزند که این موضوع باعث تشکیل اکسیدآهن میشود.
فرآیند اسید شویی باعث از بین رفتن همه این ناخالصی‌ها از سطح ورقهای سیاه میشود. هم چنین، برش‌کاری‌هایی که در خط اسید شویی انجام می‌گیرند، ناهمواری‌های این ورقها را هم از بین خواهند برد.
کاربردهای ورق اسید شویی
مهمترین کاربردهای ورق اسید شویی شامل موارد زیر می‌شوند:
- استفاده در تولید شاسی و رینگ خودروها
- استفاده در صنایع کشتی سازی
- ساخت لوله‌های انتقال نفت و گاز
استانداردهای ورق اسید شویی
ورقهای اسید شویی نیز خود در چندین استاندارد گوناگون تولید می‌شوند. تعدادی از رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- NVA , GRA : استفاده در صنایع کشتی سازی
- SAPH : مناسب برای تولید رینگ و شاسی‌های اتوموبیل
- GRB , X42-46-56 : استفاده برای ساخت لوله‌های نفت و گاز
ورق قلع اندود
این نوع ورقهای فولادی یکی از آشناترین انواع ورق آهن نزد عموم مردم هستند؛ چرا که استفاده بسیاری زیادی از آنها جهت تولید ظروف مواد غذایی وجود دارد. ورقهای قلع اندود در دسته ورقهای پایه روغنی قرار می‌گیرند و در اصطلاح عامیانه به ان‌ها حلب هم گفته میشود.
برای تولید این ورقها یک لایه قلع بر روی ورق روغنی قرار میدهند تا خاصیت ضد زنگ زدگی و ضد خوردگی پیدا کند. در واقع روش ساخت ورقهای قلع اندود شباهت زیادی به تولید ورقهای گالوانیزه دارد. اما نکته مهم این جا است که قلع خاصیت ضد خوردگی بیش‌تر نسبت به روی دارد، بنابراین در محیط‌های اسیدی هم می‌توان از آن استفاده نمود.
کاربردهای ورق قلع اندود
شاید به راحتی بتوان گفت یکی از مهمترین موارد مصرف ورقهای قلع اندود در صنایع بسته بندی مواد غذایی است. اما علاوه بر این صنعت استفاده‌های دیگری هم از این ورقها میشود. تعدادی از رایج‌ترین کاربردهای ورق قلع اندود شامل موارد زیر هستند:
- ظروف مواد غذایی مانند روغن، کنسرو و غیره
- ظروف برخی نوشیدنی‌ها مانند نوشابه و انرژی‌زا
- ساخت پوسته‌های مناسب برای فیلتر روغن‌ها
- تولید برخی قطعات خودرو
- محافظ‌های الکترونیکی
استانداردهای ورق قلع اندود
همان طور که گفتیم، ورقهای قلع اندود در واقع از ورقهای روغنی تولید می‌شوند. اما به طور کلی ساختاری نرم دارند و از سختی بالایی برخوردار نیستند. این ورقها عموما از ورقهای روغنی با استاندارد ST12 تولید می‌شوند.
سوالات متداول
1- روش ساخت ورقهای فولادی به چه صورت است؟
مهمترین روش ساخت ورقهای فولادی فرآیند نورد است. این فرآیند هم در دمای محیط انجام میگیرد که به آن نورد سرد گفته میشود و هم در دماهای بالای 1000 درجه انجام میشود که نورد گرم نام دارد.
2- انواع ورق فولادی کدام‌اند؟
ورق های فولادی با توجه به روش ساخت، مواد اولیه مورد استفاده و استانداردهای رعایت شده در تولید در چندین دسته گوناگون قرار می‌گیرند. ورق سیاه و ورق روغنی که از فرآیند نورد گرم و سرد تولید می‌شوند، مهمترین ورق های فولادی بوده و پایه تولید ورقهای دیگر هستند.
3- برای تولید چه ورقهای از ورق سیاه به عنوان پایه استفاده میشود؟
ورقهای اسید شویی از جمله مهمترین ورقها تولید شده از ورق سیاه هستند. با توجه به این که ورقهای سیاه شکل ظاهری مناسبی ندارند، آنها را با اسید شست و شو میدهند تا سطحی صاف و براق به دست اورند.
4- برای تولید چه ورقهایی از ورق روغنی استفاده میشود؟
برای تولید برخی ورقهای مهم و پرکاررد مانند ورق گالوانیزهف ورق رنگی و ورق قلع اندود از ورق روغنی به عنوان پایه استفاده میشود.
5- کدام یک از انواع ورق فولادی مناسبتر است؟
هر کدام از ورقهای فولادی دارای ویژگی های خاصی بوده و برای یک سری مصارف مناسبترند. بنابراین، ایتدا باید ویژگیهای مورد نیاز ورق لازم خود را مشخص کرده و سپسی ورقی که با این ویژگیها مطابقت دارد را انتخاب نمود.