مزایا و کاربردهای استفاده از ورق استیل در صنایع غذایی

ظاهر زیبا و درخشان، مستحکم و مقاوم به خوردگی. مشخصه‌هایی که این محصول را به بهترین و درعین‌حال گران‌ترین ورق فولادی بدل کرده است. استفاده به‌عنوان میله‌های تکیه‌گاهی در اتوبوس و مترو، حفاظ جایگاه‌های اتوبوس BRT، ساخت ابزارآلات پزشکی و لوازم اتاق عمل، ساخت دیگ‌های بخار، مخازن ذخیره و لوله‌های انتقال میعانات، تنها بخشی از کاربردهای گسترده این نوع ورق است. احتمالاً درست حدس زدید! این محصول شگفت‌انگیز چیزی نیست جز ورق استیل. اما بااین‌همه مزایا و کاربرد، همچنان در تولید این محصول ناتوان هستیم و تمامی ورق‌های استیل موجود در بازار وارداتی هستند. علاوه بر موارد یادشده، کاربرد ورق استیل در صنایع غذایی نیز مشهود است. یکی از فاکتورهای مهم برای ظروف غذا، عدم واکنش‌پذیری مواد درون ظرف با خود ظرف است و ازآنجایی‌که ورق استیل مقاومت به خوردگی بسیار خوبی دارد، برای این منظور ایدئال است. در ادامه به بررسی مزایا و کاربردهای ورق استیل در صنایع غذایی می‌پردازیم.

دلایل استفاده از ورق استنلس استیل در صنایع غذایی

لوازم و ظروفی که در صنایع غذایی به‌منظور نگهداری و بسته‌بندی مواد غذایی مورداستفاده قرار می‌گیرند باید از جنبه‌های مختلفی از الزامات ایمنی و استانداردهای این صنایع برخوردار باشند. یکی از مهم‌ترین این موارد، نگهداری طولانی‌مدت مواد غذایی است؛ به‌نحوی‌که غذا سالم بماند و مهم‌تر از آن اینکه با ظرفی که در آن نگهداری می‌شود هیچ‌گونه واکنش شیمیایی انجام ندهد. علاوه بر این موارد، برخورداری از استحکام مناسب همیشه یک فاکتور مهم محسوب می‌شود. ظروف غذا باید آن‌قدر محکم باشند تا در صورت وارد آمدن فشار به آن‌ها و یا در صورت اعمال ضربه، دچار خمیدگی و یا ترک برداشتن و شکست نشوند. چراکه در غیر این صورت زمینه‌ساز فاسدشدن مواد غذایی و یا وارد شدن آلودگی به آن‌ها خواهند شد.

به دلیل اینکه ورق استیل ازلحاظ مقاومت به خوردگی بسیار مناسب است، می‌تواند یک انتخاب جذاب برای استفاده در صنایع غذایی باشد. خصوصاً اینکه استحکام بالایی هم داشته و سلامت و کیفیت مواد غذایی قرارگرفته در آن‌ها تضمین می‌شود. این خصوصیات در کنار جلای ظاهری زیبا و درخشان، قابلیت تمیزکاری آسان و دوام و پایداری، می‌تواند ورق استیل را به گزینه‌ای عالی برای کاربرد در صنایع غذایی بدل کند. بااین‌حال، گران بودن قیمت ورق استیل در مقایسه با سایر ورق‌های فولادی ممکن است محدودیت‌هایی را ایجاد کند.

شاید تصور کنید که از ورق گالوانیزه هم می‌توان در صنایع غذایی استفاده کرد. چراکه این نوع ورق نیز به دلیل برخورداری از پوشش مقاوم به خوردگی و استحکام قابل‌قبول برای چنین منظوری مناسب است. تازه قیمت خیلی ارزان‌تری هم نسبت به استیل دارد. اما باید بگوییم که ورق گالوانیزه به‌خودی‌خود مقاوم به خوردگی نیست و یک لایه پوشش از جنس عنصر روی آن‌هم با ضخامت چند میکرون این خاصیت را در آن ایجاد کرده است. با کوچک‌ترین خراش سطحی، امکان تخریب پوشش و وارد شدن فلز روی به درون مواد غذایی وجود دارد و در این صورت سبب مسمومیت و بیماری‌های خطرناک خواهد شد. به همین دلیل، استفاده از ورق استیل در صنایع غذایی اهمیت دارد. تفاوت ورق گالوانیزه و ورق استیل از جنبه‌های ساختاری، خواص و قیمت به‌خوبی گویای این امر است.

مزایای استفاده از ورق استیل در صنایع غذایی

قابلیت تمیزکاری آسان

بهداشت یکی از اولین مواردی است که در انتخاب تجهیزات صنایع غذایی موردتوجه قرار می‌گیرد. در پایان هرروز، تجهیزات مواد غذایی باید به‌طور کامل تمیز شوند تا با استانداردهای ایمنی مطابقت داشته باشند. این امر می‌تواند برای کارگران مشغول در صنایع غذایی در پایان شیفت‌های پرمشغله آن‌ها زمان‌بر و خسته‌کننده باشد. اینجا جایی است که فولاد ضد زنگ وارد می‌شود.

فولاد ضد زنگ الزامات تعمیر و نگهداری پایینی دارد و تمیز کردن آن آسان است. با توجه به این ویژگی‌ها، کارگران مواد غذایی می‌توانند ظروف، سطوح و تجهیزات را بسیار کارآمدتر تمیز کنند. کارگران مواد غذایی می‌توانند به‌سادگی تجهیزات فولادی ضد زنگ را در محیط‌های آشپزخانه بدون زمان و تلاش زیاد توسط فشار آب یا از طریق بخار شست‌وشو کنند.

دوام و پایداری

استیل یکی از بادوام‌ترین آلیاژهای موجود است و استحکام بسیار خوبی دارد. این ماده قادر است فشارهای محیط و نیز سایش و ضربه را به‌خوبی تحمل کند و به همین دلیل می‌تواند بدون تخریب یا هرگونه تغییر شکل در حین کاربرد، به کارایی خود ادامه دهد. این دوام و پایداری به شکل ظاهری آن هم مربوط می‌شود. دوام استیل در برابر عوامل خورنده سبب حفظ جلای ظاهری و جذابیت آن نیز می‌شود.

خواص مغناطیسی

یکی از جنبه‌های کاربردی ورق‌های استیل، خاصیت مغناطیسی آن‌هاست که این محصولات را برای استفاده در آشپزخانه مناسب کرده است. مثلا اگر در بخش‌هایی از دیوار آشپزخانه نگهدارنده‌های مغناطیسی نصب شود، آنگاه می‌توان چاقوهای آشپزخانه که از جنس استیل بگیر هستند (خاصیت مغناطیسی دارند و جذب آهنربا می شوند) را در این نقاط معلق نگه داشت. این‌چنین، دکوراسیون داخلی آشپزخانه جذاب‌تر هم به نظر می‌رسد. شناخت تفاوت استیل بگیر و نگیر می‌تواند در انتخاب گرید مناسب از این آلیاژ برای ساخت چاقوهای آشپزخانه مفید باشد.

مقاومت در برابر خوردگی و حرارت

فولاد ضد زنگ یک ماده محبوب در ساخت ماشین‌هایی مانند توربین‌های قدرت، خودروها، کشتی‌های باری و غیره است. هنگامی‌که یک ماده در چنین ماشین‌آلاتی استفاده می‌شود، حتماً می‌تواند بسیار بیشتر از آنچه به نظر می‌رسد مقاومت کند. استنلس استیل در برابر مواد شیمیایی، حرارت و خوردگی بسیار مقاوم است و درعین‌حال شکل و دوام خود را نیز تحت چنین شرایطی حفظ می‌کند.

این ویژگی فولاد زنگ نزن به این معنی است که کارگران صنایع غذایی نباید نگران آسیب دیدن تجهیزات یا سطوح خود به دلیل ریخته شدن اسید یا مواد خورنده بر روی آن‌ها، گرما یا سرمای بیش‌ازحد و یا سایر آشفتگی‌های ناشی از پخت‌وپز باشند.

قابلیت شکل‌پذیری و جوشکاری بسیار خوب

استیل نه‌تنها در برابر بسیاری از عناصر خارجی بادوام و مقاوم است، بلکه به‌راحتی شکل می‌گیرد و جوش داده می‌شود. این امر منجر به این می‌شود که این آلیاژ به‌راحتی به شکل‌های مختلفی درآید و محصولات مشتق شده از آن قابلیت تولید انبوه را داشته باشند.

با تکنیک‌های مناسب، کارخانه‌ها می‌توانند انواع مختلفی از فولاد ضد زنگ را به‌راحتی شکل دهند. به‌وسیله روش‌های مدرن فلزکاری می‌توان انواع گریدهای استیل را برای کاربرد در صنایع غذایی به همه اشکال و اندازه‌ها تولید کرد. از قطعات کوچک مانند ظروف غذا و اجزای ماشین‌آلات گرفته تا وسایل و سطوح بزرگ.

گریدهای ورق استیل مورداستفاده در صنایع غذایی

کاربرد استیل در صنایع غذایی تنها شامل یک مدل و یا یک گرید خاص از این محصول نمی‌شود. بلکه با توجه به نوع کاربرد و خواصی که مدنظر است، می‌توان از گریدهای مختلفی استفاده کرد. رایج‌ترین گریدهای استنلس استیل مورداستفاده در صنایع غذایی عبارت‌اند از:

• استیل گرید 304 و 304L: این گرید محبوب‌ترین نوع فولاد ضد زنگ است که امروزه در رستوران‌ها، آشپزخانه‌های تجاری و محیط‌های خدمات غذا یافت می‌شود. این امر به دلیل خواص مطلوب و درعین‌حال قیمت ارزان آن است. ضمن اینکه، استیل گرید 304 به لطف برخورداری از محتوای نیکل بالاتر، درخشندگی بالایی دارد که برای مشتریان و غذاخوری‌ها عالی به نظر می‌رسد. اقلام متداول ساخته‌شده از فولاد ضد زنگ 304/304L شامل ظروف توخالی (پارچ، ظروف نوشیدنی و غیره) و قطعات تجهیزات آشپزخانه شامل سینک، اجاق‌گاز، یخچال، لوله‌کشی‌ها و سایر تجهیزات تماسی می‌شوند.
• استیل گرید 430: این استیل معمولاً ظاهری صاف‌تر و مات دارد و برای مواردی استفاده می‌شود که روکش آینه‌ای یا انعکاس بالا لازم نیست، اما دوام و تمیز کردن آسان تجهیزات ضروری است. کاربرد استیل 430 در صنایع غذایی عبارت است از: فیلترهای بافل، بدنه و سطح میزها، سطوح تجهیزات، ظروف آشپزخانه و سینک‌های ارزان‌قیمت.
• استیل گرید 316 و 316L: این گرید از استنلس استیل مقاومت و دوام فوق‌العاده‌ای در برابر خوردگی دارد. بااین‌حال، گران‌تر بودن قیمت آن به این معنی است که اغلب فقط در موارد خاص که شامل نگهداری از غذاها و محلول‌های بسیار اسیدی یا شور است از این گرید استفاده می‌شود. آگاهی از تفاوت استیل 304 و 316 می‌تواند برای انتخاب بهتری گرید از بین آن‌ها برای کاربرد در صنایع غذایی مفید فایده باشد.

کاربرد ورق استیل در صنایع غذایی

ازجمله مهم‌ترین کاربردهای ورق استیل در صنایع غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تجهیزات پردازش مانند مخازن پاستوریزه، هموژنایزر، جداکننده، دکانتر، مبدل حرارتی، مخزن اختلاط و مخزن فرآیند.
• مخازن ذخیره‌سازی و تجهیزات فرم شامل مخزن سیلو، تانکر، دستگاه شیردوشی، قوطی و شیر سردکن فله و غیره.
• لوازم جانبی شامل اتصالات، شیر، پمپ‌ها، ابزار آزمایشگاهی و غیره.

جمع‌بندی

ورق استیل به دلیل خواص مطلوبی همچون استحکام بالا، مقاومت به خوردگی بسیار عالی، شکل‌پذیری بسیار خوب و ظاهر زیبا و جذاب برای استفاده در صنایع غذایی بسیار مناسب است. گریدهای استیل 304، 316 و 430 از مهم‌ترین استیل‌های مورداستفاده در صنایع غذایی هستند. از این ورق‌ها در مواردی مانند تجهیزات پردازش، مخازن نگهداری غذا و لوازم جانبی و تجهیزات آشپزخانه استفاده می‌شود.

سؤالات متداول

1- دلیل کاربرد ورق استیل در صنایع غذایی چیست؟

برخورداری از خواص مطلوبی مانند استحکام بالا، مقاومت به خوردگی بسیار عالی، شکل‌پذیری بسیار خوب و ظاهر زیبا و جذاب سبب استفاده از این محصول در صنایع غذایی شده است.

2- از کدام گریدهای استیل در صنایع غذایی استفاده می‌شود؟

گریدهای 304، 316 و 430 بیشترین استفاده را در این زمینه دارند.

3- آیا می‌توان به‌جای ورق استیل از ورق گالوانیزه در صنایع غذایی استفاده کرد؟

ورق گالوانیزه در صورت خراش سطحی دچار افت در خواص می‌شود و در این صورت احتمال آلودگی غذا به عنصر روی بالاست.