افزایش قیمت فولاد به نفع کیست؟
دسترسی سریع به محتوای مقاله
عرضه شمش فولادی در بورس کالا با قیمت پایه به میزان 17 درصد بالاتر از قیمت صادراتی فوب خلیجفارس، منجر به صعودی شدن قیمت محصولات طویل فولادی ازجمله صعودی شدن قیمت میلگرد آجدار شده است. چنین تصمیماتی برای تعیین قیمت‌های پایه بر چه اساسی گرفته می‌شود؟ آیا افراد مسئول از تبعات اقتصادی چنین تصمیماتی آگاهی دارند؟ افزایش قیمت پایه شمش نه‌تنها بر قیمت محصولات تمامشده در بازار داخل تأثیرگذار است، بلکه با غیراقتصادی جلوه دادن صادرات، منجر به کاهش درآمد ارزی کشور خواهد شد. هم‌چنین، قفل شدن معاملات در میانمدت و بلندمدت دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین، چه دلیلی می‌تواند برای چنین قیمت‌گذاری‌هایی وجود داشته باشد؟ آیا افراد خاصی از این قیمت‌گذاری‌های دستوری سود می‌برند؟ افزایش قیمت فولاد به نفع کیست؟
چه کسانی از افزایش قیمت میلگرد سود می برند؟
در هفته دوم دی‌ماه 1401، قیمت میلگرد در بازار آزاد تهران به یک سقف بی‌سابقه رسید و با ورود به کانال 20000 تومان، رکورد جدیدی را به ثبت رسانید. به دنبال خریدهای سرمایه‌ای در بازار آزاد مقاطع طویل فولادی که ناشی از صعودی بودن مستمر نرخ ارز و هراس از کاهش ارزش پول ملی است، احتمال بروز رکود تورمی در بازار مقاطع طویل و ازجمله میلگرد وجود دارد که منجر به قفل شدن معاملات می‌شود. چراکه میزان تقاضای مصرفی به پایین‌ترین حد خود خواهد رسید. این‌چنین، باید انتظار وارد آمدن ضرر و زیان هنگفت به کل زنجیره آهن و فولاد و بدنه اقتصادی کشور و علی‌الخصوص صنایع تکمیلی را داشت.
ازجمله عواملی که منجر به صعود سرسام‌آور قیمت میلگرد در این بازه از سال شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش میزان تولید آهن اسفنجی در کشور با شروع فصل سرما
- سیگنال مثبت ارزی و هجوم نقدینگی سرگردان به بازار مقاطع طویل فولادی به دلیل تورم و کاهش ارزش پول ملی
- تغییر ارز محاسباتی در معاملات بورس کالا از ارز نیمایی به ارز متشکل با افزایش هزینه تولید
باوجود چنین عواملی که در مسیر تولید، فروش و صادرات محصولات فولادی سنگ می‌اندازند، آیا افزایش قیمت پایه شمش فولاد در بورس نسبت به قیمت پایه فوب خلیجفارس راه‌حل مناسبی بوده است؟ یا اینکه این قیمت‌گذاری‌های دستوری با اهدافی ویژه و برای سود رساندن به برخی افراد خاص در دستور کار قرار می‌گیرند؟
دلیل افزایش قیمت شمش فولادی چیست؟
فرمول ابداعی بورس کالا در تعیین قیمت پایه در ابتدا با هدف جداسازی بازار فولاد از نوسانات و تاثیر نرخ ارز بر بازار آهن موردتوجه برخی افراد قرار گرفت. چراکه آنان بر این عقیده بودند که این روش همچون مسیری برای جلوگیری از تأثیر نوسانات غیرمعمول نرخ ارز یا نوسانات قیمت محصولات جهانی بر بازار داخل عمل خواهد کرد. اما امروزه خلاف چنین تصوری را شاهد هستیم و درواقع، فرمول ابداعی بورس کالا برای قیمت‌گذاری به ابزاری برای دور زدن نرخ ارز نیمایی و تطبیق قیمت پایه محصولات بر اساس نرخ دلار توافقی بدل شده است. به همین دلیل، شاهد تفاوت قیمت پایه شمش و قیمت فوب خلیجفارس در معاملات بورس بوده‌ایم.
در همین راستا، در اواسط دی‌ماه 1401، رکورد تاریخی قیمت پایه شمش عرضه‌شده در بازار فیزیکی شکسته شد و این محصول در بازه قیمتی 15360 تومان تا 16318 تومان معامله شد. میانگین وزنی قیمت پایه عرضه شمش در بازار فیزیکی بورس کالا نیز در این زمان برابر 16060 تومان بوده است. درحالی‌که همین محصول در فوب خلیجفارس نرخی برابر 475 تا 480 دلار را به ثبت رسانده بود. با در نظر گرفتن دلار نیمایی به نرخ 28500 تومان و نیز میانگین فروش 477 دلار به ازای هر تن، نرخ ریالی فروش شمش فولادی در بورس کالا در حدود 13600 تومان باید می‌بود. هم‌چنین، با در نظر گرفتن قیمت دلار به میزان 33700 تومان (با توجه به اینکه برخی از شرکت‌ها پس از رقابت موفق به فروش ارز خود با این نرخ شده‌اند) قیمت ریالی هر کیلوگرم شمش فولاد صادراتی 16000 تومان خواهد بود.
باوجوداینکه در دو هفته انتهایی آذر، تمامی حجم عرضه‌شده از شمش فولادی در بورس کالا به فروش رفت، اما در هفته دوم دی‌ماه، تنها 41 درصد از شمش‌های عرضه‌شده مورد معامله قرار گرفتند. هم‌چنین، نوردکاران احتمال می‌دهند که در هفته‌های آینده به دلیل کمبود آهن اسفنجی، عرضه شمش کاهش یابد و قیمت آن افزایشی شود اما اینکه قیمت شمش فولادی به کانال 16000 تومانی وارد شود به‌سادگی قابل‌پذیرش نیست.
خانه جدید میلگرد در کانال 20 هزار تومانی
با در نظر گرفتن قیمت شمش در کانال 16000 تومانی، مالیات بر ارزشافزوده، کارمزد ارکان بورس، هزینه حمل به میزان 500 تومان و هزینه تبدیل، قیمت تمامشده میلگرد برابر با 20000 تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد بود. بنابراین، صعود شمش به کانال 16000 تومانی، جهش قیمت میلگرد به کانال 20000 تومانی را به دنبال خواهد داشت.
باوجود ثبت رکورد جدید و نیز شکستن مقاومت 20000 تومانی میلگرد در هفته گذشته، همچنان حجم بالایی از تقاضا برای میلگرد در این کانال قیمتی وجود دارد. این در حالی است که واهمه از سقوط ارزش پول ملی همچنان وجود داشته و خریدهای سرمایه‌ای در بازار آزاد نیز همچنان برقرار است. ورود شمش به کانال قیمتی جدید از ماندگاری قیمت میلگرد در کانال 20000 تومانی حمایت می‌کند اما عدم وجود تقاضای مصرفی در بازار داخلی سبب ایجاد وضعیت رکودی در میانمدت و بلندمدت در بازار آزاد مقاطع طویل می‌شود.
خداحافظی با صادرات!
فرمول ابداعی بورس کالا در قیمت‌گذاری نه‌تنها دست از سر بازار داخلی برنمی‌دارد، بلکه زمینه تضعیف صادرات محصولات فولادی را نیز فراهم آورده است. با در نظر گرفتن قیمت میلگرد در دی‌ماه به میزان 20 هزار تومان و نیز با احتساب دلار نیمایی 28500 تومان، هر تن میلگرد صادراتی قیمتی در حدود 701 دلار خواهد داشت و این یعنی نوردکاران کشور به‌جای فروش این محصول در بازه قیمتی 530 تا 540 دلار، باید آن را با 160 تا 170 دلار گرانتر صادر کنند. این‌چنین، چشم‌انداز صادرات مقاطع فولادی ایران از این هم تیره‌تر شده و باید منتظر یک خداحافظی تلخ با صادرات این محصولات باشیم.
افزایش قیمت فولاد در بازار ایران
گزارش بازار فولاد در هفته انتهایی آبان ماه سال 1401، حاکی از افزایش 40 دلاری قیمت شمش فولادی تولید داخل نسبت به میانگین نرخ صادراتی فوب خلیجفارس است. آمارهای بورس کالا نیز نشان از افزایش 12 دلاری بهای فروش شمش فولاد نسبت به بهای شمش CIS دارد. دلیل این افزایش قیمت‌ها چیست؟ چرا قیمت فولاد در ایران بیشتر از بازارهای جهانی است؟ آیا می‌توان این روند را متوقف کرد؟
احتمال تعطیلی کارخانه‌های نوردی به دلیل افزایش نرخ فولاد در ایران، صنایع مرتبط و وابسته به محصولات فولادی را تهدید می‌کند. این احتمال از گران‌فروشی شمش فولاد نسبت به نرخ صادراتی و سکوت سیاست‌گذاران این حوزه نشئت می‌گیرد. گروهی از فعالان بازار، اختلاف ارز آزاد و نیمایی را عامل گرانی قیمت شمش فولاد در معاملات عنوان کرده‌اند. آن‌ها معتقدند که معاملات شمش فولاد باید بر پایه نرخ دلار آزاد انجام شود. اما آیا چنین چیزی شدنی است؟
به نظر می‌آید تنها در صورتی می‌توان چنین انتظاری داشت که صنایع فولادی، حاضر به پرداخت هزینه نیروی کار و سایر نهاده‌‌‌های تولید با نرخ جهانی و مبنای دلار آزاد باشند. این امر به‌نوعی زیاده‌خواهی و یک فرصت به‌منظور کسب سود از جیب مصرف‌کننده نهایی و صنایع تکمیلی تلقی می‌شود.
دلایل افزایش نرخ فولاد
به دنبال ریشه‌یابی علت افزایش قیمت فولاد در ایران، به فرمول ابداعی بورس کالا را در تعیین قیمت پایه فولاد می‌رسیم. این فرمول ابداعی موجب شده است تا محصولات فولادی در ایران با نرخی بالاتر از قیمت صادراتی در بازار داخلی عرضه شوند. ضمن اینکه، بی‌توجهی سیاست‌گذاران به مدیریت عرضه و تقاضا، آن‌هم در شرایطی که احتمال افزایش نرخ ارز در کشور وجود داشت، از دیگر دلایل افزایش نرخ فولاد در ایران است. هم‌چنین، نباید تأثیر صدور مجوز ثبت خریدهای سرمایه‌ای را در روند افزایش قیمت فولاد نادیده بگیریم. این افزایش قیمت در حالی رخ داده است که قیمت جهانی فولاد رو به سقوط است.
آمار معاملات شمش فولادی
یکی از فاکتورهایی که قیمت مقاطع فولادی را در ایران تعیین می‌کند، قیمت بازار جهانی است. اما قیمت‌های اخیر در بازار فولاد به نحوی بوده است که هیچ شباهتی به جهت‌گیری قیمت جهانی ندارد. برخلاف قیمت‌های کاهشی بازار جهانی، قیمت‌ها در ایران همچون یک اسب افسارگسیخته، در حال حرکت افزایشی بوده و توقفی برای آن قابل‌تصور نیست.
رشد عجیب قیمت شمش فولادی در ایران در حالی است که قیمت جهانی آن در سراشیبی سقوط به سر می‌برد. این امر با اشاره به رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌ای محصولات نهایی فولادی و انباشت محصولات، جالب‌تر هم به نظر می‌آید. حتی بازار مقاطع طویل فولادی تحت تأثیر رشد بی‌سابقه نرخ دلار که وارد کانال 36 و 37 هزار تومان شده است، قرار نگرفته است و هیچ رشدی در این بازار ثبت نشده است. تاثیر قیمت شمش بر بازار آهن را در این لینک مطالعه نمایید.
در هفته آخر آبان 1401، فولادسازان 200 هزار تن شمش فولادی را در محدوده قیمت 13 تا 14 هزار تومان در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه کردند. این در حالی است که آخرین بار در روزهای پایانی تیرماه قیمت‌ها به محدوده 14 هزار تومان رسیده بود که توجیه اقتصادی داشت و آن، افزایش قیمت جهانی فولاد بود. تقاضا برای این 200 هزار تن شمش فولادی در بورس کالا، بالغ‌بر 175 هزار تن بود که درنهایت 110 هزار تن از آن با میانگین نرخ 13800 تومان به فروش رسید.
بهای تمامشده فروش شمش فولادی از بازار فیزیکی بورس کالا با احتساب مالیات ارزشافزوده و کارمزد ارکان بورس، به 15 هزار و 100 تومان می‌‌‌رسد. هم‌چنین، با احتساب هزینه تبدیل، هر کیلوگرم میلگرد تولیدی با این شمش قیمتی حدود 16 هزار و 750 تومان درب کارخانه خواهد داشت و هزینه حمل تا انبار نیز به قیمت آن اضافه می‌شود.
در شرایط حاضر، قیمت میلگرد در بازار آزاد تهران بین 16200 و 16600 تومان است و با هم‌چین نرخی، خبری از مشتری در بازار نیست. تحت چنین شرایطی، تولید میلگرد با شمش 15100 تومانی فاقد توجیه اقتصادی برای فروش در بازار داخل و حتی صادراتی است. اما آنچه تولیدکنندگان را ملزم به تولید محصول با شمش گران می‌کند، لزوم استمرار تولید و پیش‌بینی رشد نرخ ارز در میانمدت و بلندمدت و درنتیجه رشد قیمت‌ها در میانمدت است.
چرا فولاد ایران گران تر از بازار جهانی است؟
در روز دوشنبه 23 آبان 1401، شاهد رشد میانگین نرخ فروش شمش فولاد از رینگ صنعتی بورس کالای ایران به 13800 تومان به‌‌‌ازای هر کیلوگرم بودیم. به‌گونه‌ای که با احتساب دلار نیمایی 27500 تومانی، نرخ دلاری فروش این محصول به 502 دلار به‌‌‌ازای هر تن رسیده بود.
در حالی متال‌‌‌بولتن میانگین بهای فروش شمش فولاد صادراتی ایران فوب خلیجفارس را در یک‌‌‌هفته اخیر برابر 463 دلار به‌‌‌ازای هر تن ارزیابی کرده است، اما شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس کالای ایران با قیمتی بالغ‌بر 500 دلار به فروش رفت. بنابراین، نوردکاران و تولیدکنندگان داخلی باید هر تن شمش فولاد موجود بازار داخل را حدود 40 دلار گرانتر از مشتری خارجی از فولادساز داخلی خریداری کند.
درعین‌حال، به گزارش متال‌‌‌بولتن، بهای بیلت فولاد صادراتی CIS فوب دریای‌‌‌سیاه در یک‌‌‌هفته اخیر برابر 490 دلار به‌‌‌ازای هر تن بوده است. به‌این‌ترتیب باید خاطرنشان کرد که نوردکار ایرانی، شمش فولاد موردنیاز خود را باید حتی حدود 10 دلار بالاتر از نرخ صادراتی فولاد CIS فوب دریای سیاه خریداری کند. با آمار تولید و صادرات فولاد ایران بیشتر آشنا شوید.
در همین راستا باید افزود که بخش قابل‌توجهی از خرید شمش فولاد در نرخ‌های گران فعلی از سوی متقاضیان سرمایه‌ای است که نسبت به خرید شمش فولادی با نرخ بالاتر قیمت صادراتی آن اقدام کرده‌اند. این اقدام ناشی از حذف لزوم دارا بودن کد بهین‌یاب برای خرید از بازار فیزیکی بورس کالا است. هم‌چنین، فروش اعتباری نیز از دیگر عوامل خرید شمش فولاد با نرخی بالاتر از بهای جهانی در بازار داخل است. ازجمله پیامدهای استمرار این رویه می‌توان به افزایش بهای تمامشده تولید محصولات فولادی در کشور و گرانی دوچندان برای مصرف‌کننده نهایی اشاره کرد.
منبع: donya-e-eqtesad.com