آشنایی با مشخصات و کاربرد انواع وال پست در ساختمان
دسترسی سریع به محتوای مقاله
افزایش استحکام و دوام دیوارهای سازه‌های فولادی و بتنی یکی از دغدغه‌های اصلی معماران و مهندسان سازه است تا در هنگام بروز حوادثی مانند زمین‌لرزه که تنش‌های کششی و برشی زیادی به دیوارها وارد می‌کنند، بتوان از پایداری سازه تا حد زیادی اطمینان خاطر کسب کرد. لازمه چنین امری، استفاده از وال پست است تا بارهای وارده بر دیوارها را تحمل کرده و از تمرکز تنش بر روی دیوارهای سازه جلوگیری کند. در ادامه به کاربرد و نحوه اجرای انواع وال پست در سازه‌های بتنی و فولادی اشاره خواهیم کرد.
وال پست چیست؟
وال پست که به آن وادار نیز گفته می‌شود مجموعه‌ای از المان‌های غیر سازه‌ای است که بخشی از یک دیوار یا پارتیشن را تشکیل می‌دهد. وظیفه این عضو غیر باربر شامل افزایش مقاومت دیوارها در برابر نیروهای برشی مانند زمین‌لرزه و به حداقل رساندن تخریب‌های احتمالی است. این اجزا از طریق کاهش طول آزاد دیوار و فراهم کردن امکان جابجایی جانبی صلبیت سازه را کاهش داده و منجر به بهبود عملکرد دیوارها در برابر بارهای دینامیکی می‌شوند.
لازم به ذکر است که وادار با ستون تفاوت داشته و برخلاف ستون که یک عضو باربر است، وادار باربر نبوده و نیروی وارده بر آن نباید از 1300 نیوتن تجاوز کند. وادارها معمولاً از نبشی ساخته می‌شوند و بنابراین، میزان تحمل بار نبشی در تعیین استحکام این اجزا بسیار مهم است. ازآنجایی‌که ساخت وادارها از نبشی استفاده می‌شود، به این عملیات نبشی کشی دیوار نیز گفته می شو.د.
کاربرد وادار در سازه
از انواع وادار به‌منظور ساخت میان قاب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای مقاوم در برابر زلزله استفاده می‌شود تا با تقسیم بار به بخش‌های مختلف دیوار، از تمرکز بار بر یک نقطه و درنتیجه تخریب آن جلوگیری شود. وال پست در هر دو نوع سازه بتنی و فولادی قابل‌اجرا است و از آن در محل‌هایی مانند تقاطع دیوارهای غیر سازه‌ای، کنار بازشوها و جان‌پناه استفاده می‌شود. هم‌چنین، نگهداری در و پنجره، پرداخت‌کاری داخلی، استفاده در نمای بیرونی ساختمان و عایق‌بندی از دیگر کاربردهای وادار به شمار می‌روند.
انواع وال پست در ساختمان
وال پست‌ها در سازه‌های بتنی و فولادی بر اساس فاصله دهانه و ارتفاع دیوارها طبقه‌بندی می‌شوند که شامل سه نوع مهم عمودی، افقی و ترکیبی هستند.
وال پست قائم یا عمودی
این نوع وال پست در مواردی که دهانه بین دو دیوار بزرگ باشد استفاده می‌شود و به‌صورت قائم و موازی با ستون یا دیگر اجرا قرار می‌گیرد. خود وادارهای عمودی به دو نوع میانی و کناری تقسیم می‌شوند که نوع میانی آن در طول دیوار اجرا می‌شود و نوع کناری آن با فاصله‌ای مشخص در نزدیک اعضای قائم دیگر قرار می‌گیرد. وادار عمودی از روی تیر طبقه پایین به بخش زیرین تیر طبقه بالا در همان دهانه جوش داده می‌شود.
برای اجرای وال پست قائم از میلگرد 10 در فواصل یک متری استفاده می‌شود که این میلگردها به نبشی‌ها جوش داده می‌شوند. در این صورت، رفتار دیوار در هنگام وارد شدن بارهای جانبی یکدست‌تر خواهد بود. نکته قابل‌توجه و کاربردی در هنگام اجرای وال پست قائم، اندازه دهانه آن است که بهتر است به اندازه یک سانتی‌متر از ضخامت دیوار بیشتر در نظر گرفته شود.
وال پست افقی
هنگامی‌که ارتفاع آزاد دیوارها بیش از 3.5 متر باشد، از وادار افقی به‌منظور کاهش ارتفاع دیوار استفاده می‌شود. این نوع وال پست دیوار را از قاب جدا کرده و وظیفه نگهداری تیرک‌ها را نیز بر عهده دارد. به‌منظور جلوگیری از تغییر شکل در ناحیه مفصل تیر، باید که وادارهای افقی حداکثر یک متر با ستون‌ها فاصله داشته باشند. برای اجرای این نوع وال پست، معمولاً از میلگرد 14 یا سایزهای بالاتر از آن در فواصل 1 تا 1.5 متر استفاده می‌شود.
وال پست ترکیبی
نوع دیگری از وادار وجود داشته که ترکیبی از وال پست‌های افقی و عمودی هستند و بر اساس نیاز و تأیید مهندس ناظر مورداستفاده قرار می‌گیرند. این نوع وادار منجر به دستیابی به یکپارچگی ساختاری بیشتر در سازه می‌شود. انواع دیگری از وادار وجود دارند که شامل وادار بتن آرمه و فلزی می‌شوند.
نحوه اجرای وال پست یا نبشی کشی دیوار
وادار در انواع سازه‌های بتنی و فولادی قابل‌استفاده است اما نحوه اجرای این محصول در آن‌ها متفاوت است. در ادامه به چگونگی اجرای وال پست در سازه‌های اسکلت بتنی و سازه‌های اسکلت فلزی می‌پردازیم.
اجرای وال پست در سازه بتنی
استفاده از وادار در سازه‌های بتنی منوط به استفاده از ورق‌های فلزی است. استفاده از ورق‌های فلزی سبب اتصال بهتر و راحت‌تر وادار به سازه می‌شود اما باید فاصله‌ای بین ورق و دیوار یا کف وجود نداشته باشد. برای از بین بردن فاصله بین ردیف‌های دیوار و ورق، بهتر است که از بست‌های فلزی استفاده شود. سپس با استفاده از حداقل چهار میلگرد که از محل کف و سقف به ورق‌ها متصل هستند می‌توان عملیات بتن‌ریزی را آغاز کرد. در انتها پس از صرف زمان لازم، وال پست در میان بتن‌ها محکم شده و می‌توان قالب‌ها را باز کرد.
اجرای وال پست در سازه فلزی
برای اتصال بهتر وال پست به اجزای سازه، جوشکاری آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. برای اتصال بهتر وادار در سازه‌های فلزی، آن را بر روی تیرچه جوشکاری می‌کنند. دوام و استحکام وادار تا حد زیادی به کیفیت و نوع جوش مورداستفاده در این محل بستگی دارد. از طرفی، محل قرارگیری اجزا و مصالح فلزی در این نوع سازه بسیار مهم است چراکه باید در محل مناسب برای جوشکاری نصب و اجرا شوند.
اجرای وادار در بلوک‌های سبک
اجرای وال پست در بلوک‌های سبک سخت‌تر از اجرای آن در سازه‌های فلزی و بتنی است. علت این امر به دشوار بودن نصب ورق و اتصالات در بلوک‌های سبک مربوط می‌شود. به یاد داشته باشید که تنها یک‌طرف این وال پست‌ها بلوک قرار دارد. روش‌های دیگری که برای نصب وادار در بلوک وجود دارند شامل نصب با انکر بولت، نبشی کشی،تسمه کشی دور ستون، اتصال ستون به دیوار با استفاده از میلگرد و مهار کردن دیوار با عبور میلگرد از شیارها می‌شوند.
نکات فنی در هنگام اجرای وادار
طراحی و اجرای ساختمان و اجزای آن باید مطابق با مقررات ملی ساختمان باشد و اجرای وال پست نیز از این قاعده مستثنی نیست. در همین راستا، با توجه به بندهای 4، 5 و 6 قانون استاندارد 2800 که در سال 1396 ویرایش آن انجام شده است، استفاده از وادار برای مهار دیوارهایی که بیش از 1.8 متر ارتفاع دارند، ضروری عنوان شده است.
سایر ضوابط و الزامات اجرای وادار در ساختمان عبارت‌اند از:
- مقدار طول دیوار غیر سازه‌ای که در میان دو کلاف عمودی قرار می‌گیرد حداکثر باید 6 متر و کمتر از 40 برابر ضخامت باشد.
- اندازه حداکثر ارتفاع دیوار غیر سازه‌ای درصورتی‌که تراز از کف در نظر گرفته شود، باید 3.5 متر باشد.
- لبه‌های افقی دیوارهای غیر سازه‌ای باید با ناودانی سایز 6 و یا کلاف‌های فولادی مهار شوند چون‌که در کل ارتفاع قرار ندارند.
- لبه‌های قائم در تمام دیوارهای غیر سازه‌ای باید مهار شوند.
جمع‌بندی
انواع وال پست یا وادار اجزایی غیر سازه‌ای و غیر باربر هستند که به‌منظور افزایش استحکام و دوام دیوارها در برابر تنش‌های برشی و کششی در سازه‌های فلزی و بتنی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این اجزا به سه حالت عمودی، افقی و ترکیبی وجود داشته و استفاده از آن‌ها به شرایط طراحی سازه مانند ارتفاع دیوارها، اندازه دهانه و غیره بستگی دارد. به دلیل اینکه در ساخت وادارها اغلب از نبشی استفاده می‌شود، به این عملیات نبشی کشی دیوار نیز گفته می‌شود.
سؤالات متداول
1- در چه سازه‌هایی می‌توان از وال پست استفاده کرد؟
این اجزا قابلیت استفاده در هر دو نوع سازه فلزی و بتنی را دارند.
2- در چه شرایطی نیاز به مقاوم‌سازی دیوارها با استفاده از وادار است؟
زمانی که طول دهانه زیاد باشد و یا اینکه ارتفاع آزاد دیوار بیش از 3.5 متر باشد.